Nəfəs darlığı hansı problemin xəbərçisidir?

Tibdə dispne olaraq bilinən nəfəs darlığı, şəxsin kifayət qədər nəfəs ala bilməməsi vəziyyətinə deyilir. Şəxsin ağciyərinin hava ilə doldura bilmədiyini hiss etdiyi zamanlarda, normalda olduğundan fərqli olaraq nəfəs alıb-verdiyi hər anı hiss edər. Nəfəs darlığı, nəfəsin çatmaması, hava aclığı ehtiyacı, tənginəfəs qalmaq kimi əlamətlərlə üzə çıxar. Həmçinin istirahət zamanı anidən döş qəfəsində sıxlaşma hissi, dərin nəfəs almaq ehtiyacı bu narahatçılığın ən çox bilinən xüsusiyyətləridir. Bu vəziyyət ürəyin artıq yüklənməsindən qaynaqlana bildiyi kimi, ağciyər xəstəliklərindən də xəbər verə bilər.

Bu hal şəxsin gündəlik həyatına mənfi təsir göstərir. Bəzi vəziyyətlərdə ağciyərə bağlı olaraq yaranan nəfəs darlığı, ürək problemlərinə ya da tamamilə psixoloji səbəblərə bağlı olaraq da görülə bilər. Bu səbəbdən nəfəs darlığı, ağciyərə bağlı səbəblər və ağciyər xaric digər səbəblər olaraq iki ayrı forma olaraq dəyərləndirilir. Ancaq ağciyər və ya ürək problemi yaşayan xəstələr deyil, burun quruluşunda əyrilik, şişlik olanlar, sümük problemi olan xəstələrdə nəfəs alıb-vermədə problem yaşana bilir.

Xüsusilə nəfəs darlığına səbəb olan faktorlar aşağıdakı kimidir:

Siqaretdən istifadə ağciyərlərə zərər verdiyi üçün nəfəs darlığına səbəb olur. Xüsusilə əlamətləri yaş irəlilədikcə ortaya çıxır. Bu vəziyyət passiv istifadəçilər üçün də keçərlidir. Siqaret dumanına məruz qalan birisinin də irəlidə nəfəs darlığı problem yaşaması ehtimalı yüksəkdir.

Hava və ətraf kirliliyi də nəfəs darlığına səbəb olmaqdadır. Kirli hava ağciyərlərə zərər verir və bu vəziyyət zaman daxilində ortaya çıxır.
Nəfəs darlığının əlamətləri:

Anlıq titrəmə

Dayandırıla bilməyən öskürək problemi və bu problem anidən başlaya bilir

Vücudun yorğun düşməsi

Şəxsin ağciyərlərində yaşadığı ağrılı vəziyyət

Nəfəs darlığı problemi

Xırıltılı nəfəs almaq

Öskürək ilə birlikdə yaşanan əzələr ağrıları

Sürətli ürək döyüntüsü

Arıqlamaq

Akut və ya fərqli deyimlə anidən ortaya çıxan nəfəs darlığının səbəbləri isə bu formada sıralanır:

İnfarkt

Ürək çatışmazlığı

Qan itkisi

Tənəffüs yolu tıxanıqlıqları və yad cism varlığı və s.

Xronik olaraq görünən nəfəs darlığının səbəbləri:

Piylənmə

Ağciyər xəstəlikləri (siqaret istifadəsi, KOAH)

Yaşlılıq

Astma

Ürək böyüməsi

Damar tıxanıqlığı

Qeyd edək ki, qanazlığı yaşayan şəxslərdə də nəfəs darlığı görülür. Çünki anemiyada oksigeni daşıyacaq olan hemoqlabin səviyyəsi düşür. Nə qədər hava alınsa da oksigen düşdüyü üçün toxumalar hipoksik yəni oksigensiz qalır və şəxsdə nəfəs darlığı hissi yaranır.

Tiroid xəstəliklərində də nəfəs darlığı müşahidə edillə bilər. Bu zaman tiroid homonu kifayət qədər çalışmır və maddələr mübadiləsi yavaş çalışır.
Böyrək xəstəliklərində xüsusilə böyrək çatışmazlığı zamanı nəfəs darlığı meydana çıxa bilər.

Nəfəs darlığının diaqnozu necə qoyulur?

Xəstənin tibbi keçmişi mütəxəssis tərəfindən ətraflı araşdırıldıqdan sonra fiziki müayinələr edilir. Gərəkli gördüyü vəziyyətdə həkim, ağciyər qrafiki, qan analizləri, tənəffüs funksiya testləri, tomoqrafiya və s. kimi fərqli radioloji və laboratoriya analizləri tələb edilə bilər. Nəticələrə uyğun müalicə tərtib edilir.

Şahanə Quliyeva